Link met Canivet -stort in Haasrode ?

U hoorde of las er allicht  al wat meer over:  in de nasleep van de discussies over de PFAS-vervuiling in Zwijndrecht en aan de Oosterweel-verbinding werd een “eindrapport” opgesteld door de opdrachthouder over de PFAS-vervuiling over heel Vlaanderen.  Met ontstellende conclusies dat die PFAS vervuiling intussen  vrijwel ‘overal’ in Vlaanderen  zit.  Dat rapport vindt u hier : https://assets.vlaanderen.be/image/upload/v1670842208/PFAS_-_Eindrapport_Opdrachthouder_-_Cirkel_Rond_-_16.12.2022_upkzwb.pdf

Eén deelrapport daarbij ging over de PFAS-vervuiling van de drinkwaterwinningen in heel Vlaanderen. En dan komt het allemaal wel héél dichtbij: van alle drinkwaterwinningen in Vlaanderen is er maar één die over de Europese norm gaat voor PFAS-concentratie. Niet bij Zwijndrecht, wel hier bij ons, aan de Abdij van ’t Park in Heverlee.

De Watergroep vond eerder al, in een veel eerder onderzoek, dat “er zich een verontreiniging in het grondwater bevindt rondom de site ‘Canivet’. Deze kan op middellange termijn een bedreiging vormen voor een deel van de drinkwaterwinning te Heverlee ‘Abdij’.(…) Indien noodzakelijk kan De Watergroep bijkomende maatregelen nemen, bv. door een deel van de winning van Abdij van het Park uit dienst te nemen. (…)  Er wordt ter hoogte van de waterwinning Heverlee-Abdij van De Watergroep een zeer lichte wijziging van de waterkwaliteit vastgesteld lokaal in enkele putten” . Zo staat het in de vaststellingen van De Watergroep over de vervuiling door het stort Canivet in Haasrode op de site van de gemeente Oud Heverlee (zie https://www.oud-heverlee.be/file/download/13217/8E9206BA82CCF6B5D25CC62C79803EFC ) Eerder al bij het onderzoek van de radioactieve vervuiling van het Canivet stort merkten experten dat de beweging van het grondwater onder het Canivet-stort in de richting van Heverlee ging.

Waterwinning Abdij van ’t Park
Een wel heel mooie omgeving voor zo een record aan PFAS-vervuiling

PFAS-vervuiling: nog geen oorzaak bekend

Voor de PFAS vervuiling is nog geen oorzaak bekend, er is onderzoek aan de gang, zo meldt het rapport van 2021. Ook voor het Canivet-stort zou al in 2021 een grondig beschrijvend bodemonderzoek moeten afgeleverd zijn over de vervuiling en de risico’s. Dat was bij de laatste bespreking op de gemeenteraad van Oud Heverlee eind september 2022 nog steeds niet afgeleverd.  In het verleden werden al PV’s opgesteld door OVAM voor het illegaal storten van chemisch afval op het Canivet stort. Zo betrapte OVAM ooit de uitbater op het laten storten van bleekaarde,  afkomstig van de firma Van der Kooy Pynacker uit Nederland, een firma doende in industriële reiniging en recyclage van industrieel afval (oliën, afvalvetten, verwijderen zware metalen uit vetten of vetzuren, reiniging van tanks, … Dat er op het stort ook radioactief afval ligt ,daarover kon u eerder hier op deze website wel al wat lezen: https://sintjorisweert.com/2022/09/05/te-veel-activiteit-op-het-radioactieve-canivet-stort-in-haasrode/

De zandgroeve Canivet kort na de aanleg van de E40: het opvullen met vuilnis is gestart. Foto uit “Haasrode 1928-2018, De Pootefretters ontgroeien een gehucht” van Guy Gilias, een uitgave van de Geschied- en Heemkundige Kring van Oud Heverlee

De eigenaar maakt gebruik van een 20 jaar oude bouwvergunning voor het aandikken van de afdeklaag om er in de praktijk een metershoog grondstort uit te baten.  De gemeente is machteloos om dit te stoppen (zie https://sintjorisweert.com/2022/10/10/canivet-stort-onze-gemeente-is-er-gerust-in/

De PFAS-vervuiling van Abdij van ‘t Park

In het rapport “PFAS in de bronnen voor de productie van drinkwater” van de Vlaamse milieumaatschappij (zie https://assets.vlaanderen.be/image/upload/v1655130248/PFAS_-_VMM_-_PFAS_in_de_bronnen_-_juni_2022_y3xise.pdf wordt wordt verslag uitgebracht van het opnderzoek naar PFAS over heel Vlaanderen. Het rapport geeft een overzicht van de aanwezigheid van perfluorverbindingen in de bronnen voor de productie van drinkwater. Daarvoor werden in 2021 door alle waterbedrijven metingen uitgevoerd op alle relevante locaties in Vlaanderen.

PFAS, poly en perfluor-alkylstoffen zijn chemische stoffen die van nature niet in het milieu voorkomen. Ze werden sinds 1950 geproduceerd  en komen in de natuur terecht via de lucht of het afvalwater van producenten of gebruikers . In Vlaanderen produceert 3M sinds de jaren 1970 PFAS in Zwijndrecht, en Chemours doet dat in Dordrecht (Nederland, op 37 km van Pynacker, van waaruit eerder illegaal werd gestort in Haasrode) . De chemiereus DuPont verwerkt in Mechelen de aangevoerde PFAS uit Dordrecht in PFAS houdende coatings. PFAS vindt toepassingen in smeermiddelen, in vuil en waterafstotende coatings zoals de bekende tefal-pannen. PFAS komen ook in het milieu terecht door de toepassing in brandblusmiddelen, de reden waarom nogal wat oefenterreinen van de brandweer vervuild zijn.  Eenmaal in het milieu blijven deze stoffen daar aanwezig, ze breken niet af, het zijn ‘forever chemicals’ . Ze hebben schadelijke effecten op de gezondheid, niet onmiddellijk na contact, maar op langere termijn door langdurige blootstelling en opstapeling in het lichaam: ze werken in op het immuunsysteem, verstoring van de leverwerking, schildklier, geboorteafwijkingen.

Vlaanderen heeft nog geen normen vastgelegd voor PFAS in de drinkwateromgeving. Een Europese norm van 2020 laat de lidstaten de keuze tussen het vastleggen van een norm voor alle PFAS verbindingen samen van 0,5 microgram per liter (= 500 nanogram), of voor de “som PFAS”, een lijst van 20 PFAS verbindingen waarvoor de norm van 100 nanogram per liter  samengeteld voor die 20 stoffen in drinkwater werd vooropgesteld.  Het is met deze laatste norm dat werd gewerkt in het Vlaams onderzoek. Nadien kwam er ook nog een norm uit van de Europese Voedsel Veiligheid Autoriteit waarbij naar 4 PFAS verbindingen (EFSA 4) wordt gekeken waarvan de gezamenlijke concentratie onder de 4 ng/liter moet blijven.

Recordcijfers voor Abdij van ‘t Park

In 48 grondwaterwinningen in Vlaanderen werd geen enkele PFAS-verbinding vastgesteld, dat is het schaarse goede nieuws. In één grondwaterwinning werden 10 verschillende PFAS-verbindingen vastgesteld: met name in “Park Batterij 2 “ van Abdij van ’t Park.  In “Batterij 1” werden 8 verschillende PFAS-verbindingen gevonden.  Nergens anders werden meer PFAS soorten gevonden.  Voor PFAS-20 werd over 113 grondwaterwinningen in Vlaanderen gemeten. De hoogste gemeten maximumwaarde was 182 ng/liter . Dat was opnieuw in Batterij 2 van Abdij van’t Park, de enige boven de Europese drinkwaternorm van 100 ng/liter.  “Dit wijst erop dat ter hoogte van Batterij 2 van Abdij Park een verontreiniging aanwezig is” stelt het rapport vrij logisch vast.  Ook voor de EFSA4 norm  steekt de Abdij van ’t Park met zijn 2 pomp-batterijen er eenzaam bovenuit met gemeten maximum waarden van 20 ng/liter. 104 andere grondwaterwinningen in Vlaanderen blijven met hun gemiddelde concentraties onder de  4 ng per liter. Abdij van ’t Park niet: die scoren gemiddeld boven de 20 ng liter.

Een gebouw van de waterwinning aan Abdij van ’t Park

Het rapport meldt dat het opsporen van de verontreinigingsbron binnen het onttrekkingsgebied van Abdij van’ Park is gestart met de nodige bodemonderzoeken. Voor wat betreft de waterkwaliteit van het geleverde drinkwater in de regio stelt zich door Abdij van ’t Park nog geen probleem: het water wordt gemengd met grote hoeveelheden water van de waterwinning van Cadol in de Broekstraat in Heverlee en van waterwinning Huiskens, en ook met grondwater uit diepe grondwaterlagen. Voor het water dat uit onze kraan komt is er geen gezondheidsprobleem.

We vroegen een reactie aan De Watergroep, aan de stad Leuven en aan milieuschepen Jos Rutten van Oud Heverlee. Wordt wellicht vervolgd.

Gedenkplaat uit 1931 aan het gebouw van de waterwinning van Abdij van ’t Park
Aan de waterwinning Cadol, wat verderop in de Broekstraat te Heverlee, hangt deze plaat uit 1890. PFAS werd slechts 60 jaar later uitgevonden en geproduceerd.