Achter de oechelen van de gemeentelijke politiek loopt een discussie binnen de meerderheid van CD&V, Groen en Vooruit over het woonzorgcentrum De Kouter. Naar Oud Heverleese politieke gewoonte, een discussie goed verstopt achter de oechelen en enkel onder politici. Want stel je voor dat meer mensen zouden geïnformeerd worden, meepraten of een mening hebben. Of godbetert de senioren zelf via de senioren-adviesraad, of via de ouderenverenigingen als OKRA of Neos.  Of die bewoners van dat woonzorgcentrum zelf. Zoveel transparantie en participatie, dat is blijkbaar niet de bedoeling.

Een langdurige en pijnlijke voorgeschiedenis

Voor een goed begrip moeten we even terug in de wel heel lange voorgeschiedenis van het woonzorgcentrum.  Destijds in maart 2009 (!) schreven we het nog in Achter d’Oechelen, de toenmalige dorpskrant: “Al meer dan 10 jaar worden plannen gemaakt, herschikt, hertekend om hier sociale woningen, serviceflats, een dienstencentrum en rusthuisbedden te realiseren. De plannen variëren van jaar tot jaar. Eerder zal het WTC in New York herrijzen, dan hier de eerste betonmolen zal draaien”. Die profetische woorden klopten, het heropgebouwde WTC werd in november 2014 heropend, de Kouter zou er toen nog jaren bijliggen als een landbouwveld.

De opeenvolgende gemeentebesturen en coalities worstelden met dit dossier. Discussies over waar zo een woonzorgcentrum moest komen: in het gemeentelijk structuurplan van oktober 2009 waren er nog drie zones in de running:  De Kouter in Blanden, het binnengebied tussen de  Vandezandestraat en de Dorpstraat in Oud Heverlee of in Haasrode langs de Dassenstraat. Het werd De Kouter in Blanden waar het OCMW 4 hectaren van een stuk van 6 ha woonuitbreidingsgebied had verworven.  Daar was eerder in 1989 door het toenmalig Fusiebelangen-SPA bestuur een private verkaveling verhinderd.

Maar ook het vervolg van het verhaal werd een trage koers met vele hindernissen. Een ontwerp strandde omdat geen bouwvergunning werd gekregen: het geklasseerde dorpszicht met uitzicht op de kerk van Blanden diende gerespecteerd en de aanvraag werd afgewezen. Zowat de helft van het terrein mocht niet gebruikt worden om het open zicht  op de kerk te behouden. Door het tijdsverlies verloor de gemeente daarbij ook nog de toelating van de Vlaamse overheid om een gesubsidieerd rusthuis te mogen bouwen. En moest terug wachten op een nieuwe meerjaren-programmatie voor woonzorgcentra om een vergunning in de wacht te kunnen slepen.

De stedenbouwkundige lijdensweg of kruisweg kreeg opnieuw een forse dreun toen de nieuwe coalitie van CD&V, Groen en N-VA begin 2013 (na de coalitiewissel van Fusiebelangen-CD&V) besloot om het contract met de ontwerper Arte-Stabo te verbreken.  Het door het OCMW ingewonnen juridisch advies over het opzeggen van het contract werd afgekraakt door het hof van beroep en Cassatie. Men verwarde volgens de rechters de mogelijkheid in het contract om deelopdrachten op te zeggen met projectfasen. Er werd dan maar in 2021  een dading afgesloten met Arte Stabo om de lijdensweg te beëindigen: de gemeente moest 433 000 euro betalen. De gemeenteraad keurde het goed, de N-VA oppositie en team Tom Teck onthielden zich, de twee raadsleden van Open VLD stemden tegen.

Meerderheid en oppositie bleven oorverdovend stil over de politieke verantwoordelijkheid.  De betrokkenheid van CD&V, Fusiebelangen met zijn VLD mandatarissen, Groen en N-VA politici bij die beslissingen zijn niet vreemd aan die stilte bij meerderheid en oppositie.  Stilzitten als je geschoren wordt, is een politieke wijsheid. Of “Door de stront moet je niet kruipen, je moet erdoor vliegen’” liet Bart De Wever eerder al eens optekenen.

Vergoelijkend wordt nog aangevoerd dat de contractbreuk en de schadevergoeding geen pure verliespost was. Intussen was de situatie in de bouwwereld ook zo geëvolueerd dat de vergoeding voor de ontwerper die nog 10 % bedroeg, naar 7 % was geëvolueerd. Arte Stabo voerde echter aan ook compromisvoorstellen op tafel te hebben gelegd, waarover een technisch akkoord was, maar die om politieke redenen werden verworpen.

Multinational Korean krijgt het voor het zeggen.

Wie de statuten van vzw Woonzorgcentrum De Kouter naleest wrijft zich de ogen uit. In september 2012, een maand voor de verkiezingen van 2012,  gingen Albert Vandezande (toenmalig burgemeester Fusiebelangen) en Diane Grauwels  (toenmalig OCMW voorzitter CD&V) langs bij de notaris, samen met afgevaardigden van een commerciële rusthuizengroep.  Die commerciële groep, toen nog in handen van een durfkapitaalgroep werd later verkocht aan Korean, een Franse multinational actief in de commerciële bejaardenzorg.

De vzw wou luidens zijn statuten  “kwaliteitsverzorging tegen de beste kostprijs” realiseren in een samenwerking tussen de gemeente, het OCMW en het Korean-vehikel. Dat Korean-vehikel is op papier de vzw foyer  De Lork uit Geel, in de praktijk de rechtspersoon langs dewelke Korean zijn commerciële belangen in België organiseert.

De macht en de controle over het woonzorgcentrum werd in de statuten feitelijk aan Korean weg gegeven. De Algemene Vergadering werd met wat formele bepalingen over wie lid kan worden de facto in een 6/6 verhouding vastgelegd. 50 % voor de gemeente, 50 % voor Korean.  De statuten bepalen echter ook dat Korean In de Raad van Bestuur een meerderheid kreeg: 5 zitjes op 8.  Het dagelijks bestuur is helemaal aan Korean gedelegeerd, zo staat het zonder omhaal in de statuten. Om die statuten ooit te wijzigen is het akkoord van Korean nodig. De algemene vergadering mag luidens een clausule wel beslissen over de dagprijs voor bewoners van het woonzorgcentrum. Maar als de gemeentelijke partner mee opdraait voor de verliezen, én borg staat voor een miljoenen-lening stelt die bevoegdheid bar weinig voor. Wat Korean wil,  is wet.

Daarbovenop kwamen zware financiële engagementen van de gemeente naar de vzw. De gemeente en Korean staan elk borg voor  een lening van 9,5 miljoen euro. Ook dat fors financieel engagement werd afgesloten met de kruitdampen van de gemeenteraadsverkiezingen en de coalitiewissel in de lucht. En onder dreiging dat uitstel opnieuw kon leiden tot het kwijtspelen van de toelating om een woonzorgcentrum te beginnen. Dat gebeurde in september 2018, in de nadagen van de CD&V-N-VA en Groen coalitie. Opnieuw  vlak voor de gemeenteraadsverkiezingen van oktober  2018.  In het verslag van de OCMW raadszitting staat genoteerd dat (voorafgaand aan de borgstelling)  de gemeente al 1 200 000 kosten had gedragen voor de realisatie van een  woonzorgcentrum.  En er weinig keuze was.

De financiële regeling van eind 2018 hield in dat het woonzorgcentrum De Kouter een lening van 19,8 miljoen euro aanging bij de bank BNP. Een waarbij de gemeente zich borg stelde voor 9,9 miljoen euro, potentieel een  gigantische hap uit het meerjaarlijks gemeentebudget.  Daarnaast werd ook op de grond van het OCMW een hypotheek gevestigd. Er werd een clausule bedongen dat de gemeente kon uitstappen na 5 jaar. Korean zou bij uitstap van de gemeente de borgstelling overnemen, maar de gemeente moest dan wel helemaal uit het bestuur van het woonzorgcentrum stappen. En de gronden waarop het woonzorgcentrum is gebouwd, 1,9 hectare , verkopen aan Korean voor 2 850 000 euro, gekoppeld aan de gezondheidsindex. De gemeente dient ook nog wel het park aan te leggen aan de Kouter. Daarvoor is  530 000 euro ingeschreven in de meerjarenbegroting die begin 2022 werd goedgekeurd. De gemeente draagt nog vijf jaar lang bij aan het financiële verlies van het dienstencentrum voor maximum 25 000 per jaar. Korean neemt dan alle zitjes over in de vzw: de gemeente en het OCWM verlaten de Algemene vergadering en het bestuur.  Geen pottenkijkers meer.

De gemeenteraad van september 2018 keurde unaniem  in principe  de borgstelling goed, eendrachtig door Fusiebelangen, CD&V, N-VA, Groen en Tom Teck (die nu als aparte fractie zetelt in de gemeenteraad) . Er was enkel een onthouding van de twee SP-A verkozenen. Nà de verkiezingen van 2018  werd de concrete overeenkomst opnieuw ter goedkeuring voorgelegd aan dezelfde gemeenteraad.  Deze keer stemden 12 raadsleden voor, ook de SPA. De raadsleden van N-VA (die toen al uitzicht hadden op de oppositiebanken) onthielden zich.

Erin of eruit?

Over die hamvraag loopt nu de discussie. Tegen 30 november 2023 moet de knoop doorgehakt. Nogal wat argumenten pleiten voor een uitstap. Door in de statuten zowat alle bevoegdheden aan Korean te geven heeft de gemeente zo goed als geen impact op het beleid in het gemeentelijk woonzorgcentrum. Korean heeft de meerderheid in het bestuur en heeft heel alleen het dagelijks bestuur in handen. Dat werd in 2012 bedongen door de CD&V en Fusiebelangen coalitie. Daar zitten we nu aan vast.

Zo een multinational heeft alle middelen om geld weg te sluizen uit een vzw. Er is alvast statutair bedongen dat de vijf Korean bestuurders van de vzw elk 12 000 euro per jaar + index krijgen voor hun vergadertijd. Die bepaling kan de gemeente alleen wijzigen met akkoord van Korean. Daarbovenop vangt Korean 180 000 euro per jaar als “vergoeding voor zijn dienstverlening”.

Wie niet vertrouwd is met de werkwijze waarop zorgmultinationals geld laten wegvloeien uit zorginstellingen, is de lectuur van Victor Castanet’s boek, Les Fossoyeurs, een aan te raden maar weinig aangename vakantielectuur. Het boek beschrijft met veel details en verklaringen van kaderleden hoe de groep Orpea middelen wegzuigt uit de zorg: allerlei producenten, leveranciers en dienstverleners aan lokale woonzorgcentra  moeten vaak met parallelle contracten commissies betalen aan de commerciële groep: zowel deze van het medisch verzorgingsmateriaal, de voedingswaren tot zelfs de kappers die langs komen. Onzichtbaar in de rekeningen van het woonzorgcentrum. En verder werden aan de beheerders van hun dienstencentra strakke dwingende normen opgelegd over bijvoorbeeld de maximale kost van maaltijden, tot en met het maximaal aantal pampers per dag per persoon.  Commerciële beursgenoteerde  groepen zijn nu eenmaal geen liefdadigheidsinstellingen, ze willen winst maken.

In de jaarrekening 2021 boekte vzw woonzorgcentrum De Kouter een verlies van 1 473 000 euro. Daarvan zijn 570 000 euro afschrijvingen. Patrice Lemaitre (Open VLD) stelde voor in de gemeenteraad van juni 2022 dat Korean zijn vergoeding van 180 000 euro, de zitpenningen van 60 000 euro en de zitpenningen van de gemeentelijke bestuurders van 200 euro per zitting zou opschorten. Dat voorstel viel op een koude steen.

Het verlies van het woonzorgcentrum zit immers op schema, stelde schepen Mattias Bouckaert, huidig voorzitter van de vzw.  Er is een lichte achterstand in de groei van het aantal bewoners. Maar dat heeft ook te maken met de wachtlijst die wordt aangelegd: zodra de kaap van de 50 bewoners wordt overschreden moet er immers ook een tweede verzorgende bijkomen in de permanentie van de nachtdienst. En die kost kan beter afgeschreven worden op een groter aantal bewoners.

Meer algemeen zit onze gemeente ook in grote financiële nesten. U kon hier elders al lezen dat de bouw voor voetbalclub De Stormvogels de duurste investering is van dit gemeentebestuur in haar meerjarenbegroting. Daar kan je moeilijk mee uitpakken in Oud Heverlee en Sint Joris Weert:  de Stormvogels, que ¿ .  Door de oplopende kosten voor energie,  bouwplannen en personeel klopt de financiële meerjarenplanning van de gemeente niet meer.  Voeg daarbij de niet voorziene aankoop van de Zoetwater-camping, en van de woning bij de achterliggende parking : een kans die men bezwaarlijk kon missen. Maar het brengt wel mee dat er moet geknipt worden in de geplande investeringen.  En dan wordt het verkopen van de gronden van het woonzorgcentrum voor pakweg 3 000 000 euro aan Korean een wel heel verleidelijke beleidskeuze. Het risico op een vreselijke hoge borgstelling van 9,5 miljoen euro voor een verlieslatend woonzorgcentrum valt dan helemaal weg, en er komt terug geld in kas. En dat woonzorgcentrum staat er, zij het een commercieel centrum, niet meteen aan lage en toegankelijke prijzen voor bewoners. En waar Korean mee doet wat ze wil.  

Tegen de uitstap zijn minder rationele argumenten voorhanden. Er is het gezichtsverlies van de uitstap uit dat woonzorgcentrum waar voordien zoveel gemeentelijk geld en politieke energie is in gestopt.  Er is het bezwaar dat Korean onder de marktprijs de bouwgrond van het OCMW kan kopen. Er is de strohalm dat men in de algemene vergadering prijsverhogingen kan blokkeren, al dreigt bij teveel remmen op termijn van de weeromstuit het miljoenenverlies in de schoot van de gemeente te vallen.

De gemeente zit dus aardig in de tang door de grote fout die in 2012 werd gemaakt.  Toen werd er voor gekozen om scheep te gaan met een commerciële groep en niet met een ervaren publieke partner  of ervaren non-profitgroep .  En werd die commerciële groep gratis en voor niets de meerderheid in het bestuur gegeven, nadat de gemeente al 1 200 000 kosten had gemaakt, de 433 000 schadevergoeding voor de ontwerper nog niet meegerekend, evenmin als de 530 000 euro voor de aanleg van het park, en de tussenkomst van 25 000 euro per jaar in de verliezen van het dienstencentrum.  Nu blijft de gemeente zitten met erg slappe inspraak in een mooi commercieel woonzorgcentrum.

 Het is ons een schrale troost dat het overleg in de raad van bestuur en de algemene vergadering blijkbaar in een constructieve dialoog verloopt. En er nooit wordt gestemd,  meerderheid tegen minderheid. Goliath en Klein Duimpje werken tot nog toe goed samen.

Wordt vervolgd. De tijd loopt tot  30 november 2023.