In Oud Heverlee kan je er stilaan je horloge op gelijk zetten: na elk bericht over de bodemvervuiling of de grondwatervervuiling door het Canivetstort volgt een geruststellend bericht van De Watergroep over de kwaliteit van het kraanwater.  Ook al heeft de bodemvervuiling van het Canivet stort er toe geleid dat kilometers verder in de grondwaterwinning van Abdij van ’t Park de hoogste PFAS concentraties van heel Vlaanderen werden gemeten. Geen probleem, het water dat daar wordt opgepompt wordt gemengd met veel grotere hoeveelheden water uit andere waterwinningen . En erg veel controles zorgen ervoor dat het water uit je kraan aan de hoogste kwaliteitsnormen voldoet.

Zo ook het artikel in het gemeentelijk informatieblad van juni naar aanleiding van een publieke vraag van een inwoner in de gemeenteraad over de PFAS vervuiling van het grondwater.  Ongelovige Thomassen konden een mailtje sturen naar de watergroep om het analyseresultaat van het water op hun adres te kennen. Persoonlijk hadden we het heel toevallig nog beter  getroffen: op een mooie dag belde iemand van De Watergroep aan met de vraag of hij binnen aan de keukenkraan een staal mocht nemen voor verdere  analyse.

Bij de watergroep vroegen we het resultaat op van de analyse van het waterstaal in onze keuken. En ook, zoals het gemeentelijk informatieblad al had gesteld, een analyseresultaat van het drinkwater op ons adres in het centrum van Sint Joris Weert.

We kregen een antwoord terug en bladzijdenlange analyse resultaten van het drinkwater in onze keuken en van dit in onze buurt. Daarvoor kregen we een analyseverslag van het reservoir Predikherenberg dat volgens de Watergroep representatief is voor het water in ons leveringsgebied.

Wie de analyseresultaten opvraagt voorhet drinkwater in Sint Joris Weert krijgt 21 bladzijden met analyseresultaten voor een paar honderd parameters.

PFAS concentratie onder de Vlaamse norm,  maar …..

De begeleidende brief was meteen duidelijk. Eén variant van PFAS werd gemeten via de parameter TFA en daarvan was de concentratie 1,0 µgram per liter.  Volgens de Vlaamse milieumaatschappij is dat veilig, want ze hanteren een norm van 15,6 microgram per liter. Nederland is veel strenger: daar hanteert men een maximumnorm van 2 microgram per liter. Wallonie heeft die Nederlandse norm overgenomen.  Maar ook volgens de strengere Nederlandse en Waalse norm zitten we nog veilig met die PFAS variant in ons drinkwater. Duitsland hanteert een norm van 60 microgram per liter, Denemarken van 9 microgram.

Er is nog geen Europese norm voor TFA in drinkwater. De Europese commissie  heeft de WHO, de wereld gezondheids organisatie gevraagd om een op gezondheid gebaseerde richtwaarde vast te stellen. Een heel recente paper van Eur Eau, een federatie van 38 Europese drinkwatermaatschappijen, stelt dat er goede argumenten zijn om te verwachten dat we afstevenen op een norm van 0,1 microgram voor TFA. “This would have dramatic consequences for the sector and water consumers” . (zie nota)

 Maar dat is toekomst: die Europese bindende norm is er nog niet.

Teveel fungicide in ons drinkwater

De begeleidende mail van De Watergroep bij de analyseresultaten maakte ons attent dat er een afwijkende meetwaarde was genoteerd voor de parameter Chlorothalonil R471811.  Daarvan zit er 0,341 microgram per liter in ons drinkwater en de norm is 0,1 microgram. Drie keer teveel dus.

Maar meteen een geruststellende toevoeging: “aangezien deze metaboliet weinig gezondheidskundige relevantie heeft , wordt verwacht dat deze als “niet relevant” zal worden geclassificeerd. Dat betekent dat de norm van 0,1 µgram per liter hier niet langer op van toepassing zal zijn. Zolang de VMM echter nog geen officiële uitspraak heeft gedaan, hanteren wij uit voorzorg de nom voor de meest stringente situatie”.

Even in mensentaal:

Op ebay wordt chlorothalonil nog steeds aangeboden op buiten-Europese sites : hier gratis restanten in ons drinkwater.

Chlorothalonil is een sinds mei 2019 in Europa verboden stof die gebruikt werd om schimmels te bestrijden in de landbouw, een fungicide. Voorheen was dit een van de meest verkochte fungicides in Europa. Het verbod kwam er omdat het een vermoedelijk kankerverwekkend product is .  Als dit op planten gespoten wordt degradeert de actieve stof in verschillende afbraakproducten, metabolieten, waaronder Chlorothalonil R471811. Het basisproduct is niet goed oplosbaar in water, het afbraakprodukt dat in ons leidingwater zit is daarentegen zeer blijvend in water en doet er jaren over om langs  natuurlijke weg te worden afgebroken.

Dat er een verbod is op het gebruik van Chlorothalonil betekent overigens niet dat het hier niet meer geproduceerd wordt: de firma Syngenta produceert dit in Seneffe en exporteert dit naar Afrika en Zuid Amerika.  Sinds het verbod in 2019 ging er 130 ton naar Costa Rica vanuit Europa. België en Duitsland zijn de grootste exporteurs in Europa. In sommige gemeenten in Costa Rica wordt het drinkwater nu van elders aangevoerd (https://stories.publiceye.ch/costa-rica/) . Maar we wassen onze handen in de onschuld.

Allicht kreeg u ook deze folder van De Watergroep recent in uw brievenbus: “Kraanwater : een van de strengst gecontroleerde voedingsmiddelen ” luidt een artikel

Het meetresultaat en de norm

Indien ik verdere vragen op opmerkingen had moest ik niet aarzelen de watergroep te contacteren, zo stond het in de brief. Dat deden we ook, met de vermelding dat we dit vroegen voor Achterdoechelen.

Met de vraag waarop zij zich steunden om die norm van 0,1 microgram niet relevant te noemen. We lazen immers bij het Europees Voedsel veiligheid agentschap: Chlorothalonil metabolites (except metabolite R611965) are relevant groundwater metabolites should they be predicted to occur in groundwater above the parametric drinking water limit of 0.1 lg/L due to the proposed classification of chlorothalonil as carcinogen category 1B (see Section 4).  

In Frankrijk waar deze vervuiling sterk voorkomt vond men uit studies in labotesten  op levende cellen  dat het niet gentoxisch was, en ook niet schadelijk voor de voortplanting (gentoxisch). Ook bleek het in labotesten geen effecten te hebben op chromosomen-afwijjkingen. Men concludeerde voorlopig dat Chlorothalonil R 471811 niet mutageen, niet gentoxisch was. Het effect op nierkanker kon niet worden uitgesloten .  le chlorothalonil R471811 est considéré comme un métabolite « pertinent pour les Eaux Destinées à la Consommation Humaine » selon le schéma décisionnel de détermination de la pertinence dans les EDCH. «(https://www.anses.fr/fr/system/files/EAUX2021SA0020-b.pdf)  

Of de Europese Commissie die in het Europees Parlement een vraag beantwoordde in maart 2024: “ Beside the ban of uses of PPP containing chlorothalonil in the EU, another metabolite of chlorothalonil (R417888), has recently been proposed[5] for possible future inclusion in the list of pollutants in Groundwater Directive[6].”

We wachten sinds 29 mei vergeefs op een antwoord.