U las het allicht al, of hoorde het links of rechts: de coalitievorming in Oud Heverlee loopt niet vlot.  Volgens de nieuwe regelgeving had de lijst Samen de voorbije twee weken het initiatiefrecht als grootste fractie. En daarbij kwam in regel het burgemeesterschap toe aan de stemmenkampioen van  Samen: aan Mattias Bouckaert. Erg vervelend voor uittredend burgemeester Clerckx van CD&V die persoonlijk meer stemmen achter zijn naam kreeg dan Mattias Bouckaert. Maar wiens fractie Club CD&V niet de meeste stemmen kreeg. En volgens het decreet dus in een coalitie met Samen in principe het mandaat van burgemeester moest overlaten aan Samen. Pijnlijk voor Bart Clerckx die zijn job in het onderwijs opgaf om full time burgemeester te zijn.

De formele stap: Samen gooit de handdoek

Vorige vrijdag liet Samen in de media weten dat ze het initiatiefrecht voor het vormen van een meerderheid voortijdig stopten. Het lukte hen niet om met de andere partijen binnen de voorbije twee weken een meerderheid te vormen.  Die leken vooral af te tellen tot de twee weken voorbij waren, en het initiatiefrecht naar CD&V zou gaan.

Het decreet laat toe om het initiatiefrecht voortijdig door te geven, met een kennisgeving aan de algemeen directeur van de gemeente.  Overeenkomstig de wetgeving werd dat officieel  bericht gepubliceerd op de website van de gemeente: Dat vindt u hier

Samen maakte in de sociale media ook het inhoudelijk voorstel bekend waarover ze wilden onderhandelen. Dat vindt u hier. En meldde dat ze bereid waren het burgemeesterschap over te dragen aan Club CD&V. En dat ze wilden instemmen met een 2-2-2 verdeling van de 6 belangrijke mandaten tussen drie partijen. Het gaat om het mandaat van burgemeester, 4 schepen-mandaten, en de voorzitter van het Bijzonder Comité Sociale Dienst (het vroegere OCMW-voorzitterschap).  Die voorzitter kan, als hij/zij buiten het schepencollege wordt aangeduid,  ook aan het schepencollege deelnemen.  En desgevallend bijkomende bevoegdheden in het schepencollege toegewezen krijgen. Met het mandaat van voorzitter van de gemeenteraad, of voorzitter van de algemene vergadering van woonzorgcentrum De Kouter konden dan nog wat symbolische troostprijzen bovenop worden uitgedeeld.

Burgemeesterschap doorspelen: kan dat ?

Samen schreef in zijn bericht dat ze bereid waren om het burgemeesterschap  door te geven aan hun coalitiepartner, als dat een voorwaarde zou zijn.  Het decreet legt nochtans op dat het burgemeesterschap toekomt aan de verkozenen van de grootste fractie.  Als de stemmenkampioen van Samen (Mattias Bouckaert) weigert, gaat het in regel naar de daaropvolgende verkozene van Samen met de meeste stemmen, in dit geval naar Adinda Claessen. Als die ook weigert, gaat het ook verder, binnen dezelfde fractie naar de derde. Enzovoort..

Om de moeilijkheden goed te zien van het doorgeven van het burgemeesterschap is het nuttig om even het scenario van de wettelijke regeling van de installatievergadering van de nieuwe gemeenteraad te doorlopen. Volgens dat scenario moet er op een van de eerste vijf werkdagen van december een installatievergadering worden georganiseerd met de nieuw verkozen leden van de gemeenteraad.

De uittredend voorzitter van de gemeenteraad, dat is Adinda Claessen, zit die vergadering voor. De nieuw verkozen gemeenteraadsleden dienen hun eed als gemeenteraadslid af te leggen bij Adinda Claessen. Adinda als verkozen raadslid moet nadien op haar beurt haar eed afleggen bij Bart Clerckx, als uittredend burgemeester.  Vervolgens wordt de rangorde vastgelegd van de gemeenteraadsleden in functie van hun anciënniteit in de gemeenteraad. Vervolgens verkiezen de gemeenteraadsleden op basis van een akte van voordracht de nieuwe voorzitter van de gemeenteraad .  Die voordrachtsakte moet ondertekend zijn door een meerderheid van raadsleden en door de meerderheid van de verkozenen van de fractie die de voorzitter levert.

Vervolgens worden op basis van een akte van voordracht de schepenen aangesteld. Ook daar weer is het de vereiste dat die werden voorgedragen door een meerderheid van de raadsleden en de meerderheid van de eigen fractie.

Pas nadien in het wettelijk verplichte scenario is het de beurt aan de aanduiding van de nieuwe burgemeester. Het decreet schrijft voor dat de aangewezen burgemeester de stemmenkampioen is van de grootste fractie. Als deze weigert de eed af te leggen bij de voorzitter van de gemeenteraad , en daarmee afstand doet van mandaat, wordt het raadslid met de tweede grootste aantal voorkeurstemmen van diezelfde fractie de aangewezen burgemeester. Als deze tweede dat ook weigert, gaat het naar de derde raadslid van die lijst, enzovoort . Zegt er eentje “ja” dan is die in principe burgemeester. Weigeren alle verkozenen van de grootste fractie stuk voor stuk om de eed af te leggen, dan wordt de stemmenkampioen van de tweede grootste fractie de volgende aangewezen burgemeester.

Juridisch gllbberig parcours

Het burgemeesterschap doorgeven aan een andere fractie dan de grootste fractie in de coalitie, gaat in tegen de bedoeling van het decreet .  En is niet eenvoudig: je moet elkaar goed vertrouwen en er zeker van zijn dat àlle verkozenen van de grootste fractie elk om beurt afstand doen van het mandaat van burgemeester dat hen wettelijk toekomt. Breekt er een zijn belofte, dan wordt die  volgens de wetgeving burgemeester.

Beloftes op papier zijn strikt genomen juridisch waardeloos: de verkiezingswetgeving is van openbare orde, met een contract tussen twee personen kan je daar niet rechtsgeldig van afwijken.  In andere domeinen van het recht wordt daar soms door advocaten een truukje op bedacht. Dat gebeurt bijvoorbeeld in het arbeidsrecht waarbij een verkozen lid van een ondernemingsraad of comité preventie niet rechtsgeldig afstand kan doen van zijn ontslagvergoeding. Soms wil zo een verkozene effectief ontslagen worden, bijvoorbeeld om met brugpensioen te kunnen. De belofte dat bij zo een ontslag op verzoek de verkozene achteraf niet toch zijn ontslagvergoeding gaat opeisen is niet rechtsgeldig. Werkgevers-advokaten vroegen dan soms dat de verkozene of diens partner een schuldbekentenis ondertekende voor een paar  honderdduizend euro. Als alles volgens scenario verliep werd de schuldbekentenis nadien vernietigd. Zo hield de werkgever een stevige stok achter de deur bij woordbreuk.

 Zover en zo concreet is het voorstel om desgevallend het burgemeestersschap door te geven  niet uitgewerkt. “Samen” vond met haar programma-voorstel  de afgelopen weken geen twee andere fracties die een meerderheid wilden vormen. Nu is het de beurt aan Bart Clerckx van CD&V. Als die een coalitie maakt zonder Samen is Bart Clerckx volgens het decreet de aangewezen burgemeester.  Red Oud Heverlee liet eerder publiek weten niet met CD&V te willen. Krijgen we dan een keuze van CD&V naar rechts: met N-VA en Pro OH ?

Hoe dan ook, we willen graag alle lijsten hier de redactionele plaats bieden om hun verhaal van de coalitievorming te doen.  We boden alle lijsttrekkers aan, om zodra de coalitie rond is,  om hier hun relaas te doen en hun standpunt te geven over de coalitievorming en het nieuwe bestuursakkoord. En dat twee dagen nà het akkoord.

Wordt dus vervolgd.